ارزیابی برخی مواد ثانویه موجود در برگ ارقام زیتون در اکوتیپ های استان گلستان

زیتون با نام علمیl. olea europaea درختی با قدمت بسیار و بومی مدیترانه است. برگ زیتون از نظر دارویی کاهنده ی فشار خون، ضد دیابت، ضد سرطان، ضد تصلب شرائین و دارای خواص آنتی باکتریال و آنتی اکسیدانی زیادی است. در این تحقیق بر اساس طرح کاملاً تصادفی بر پایه ی فاکتوریل در سه تکرار، نمونه های برگ انتهایی و میانی شش رقم زیتون شامل: میشن، بلیدی، کرونایکی، کنسروالیا، روغنی و زرد در دو منطقه گرگان و گنبد جمع آوری شدند. متغیرهای اندازه گیری شده شامل: وزن خشک، ماده خشک، سطح برگ، کلروفیل، کاروتنوئید، آنتوسیانین، فنل کل، فلاونوئید، تانن، الئوروپین و فعالیت آنتی اکسیدانی بودند. بر اساس نتایج حاصله: برگ های میانی رقم زرد گرگان، میشن گنبد، روغنی گرگان و بلیدی گنبد به ترتیب با میانگین های 04/1، 04/1، 02/1 و 94/0 میلی گرم بر گرم وزن تر بیشترین میزان کاروتنوئید را دارا بودند. بیشترین میزان کلروفیل a، b و کلروفیل کل در برگ های میانی رقم زرد گرگان به ترتیب با میانگین های 4/2، 5/1 و 6/1 و در برگ های میانی رقم بلیدی گرگان به ترتیب با میانگین های 3/2، 7/1 و 5/1 میلی گرم بر گرم وزن تر مشاهده شده است. بیشترین میزان سطح برگ به برگ های انتهایی رقم روغنی در گنبد با میانگین 2/5 سانتی متر مربع تعلق داشت. حداکثر میزان ماده خشک در برگ های انتهایی زرد در گنبد (9/1 گرم) و حداکثر میزان وزن خشک در برگ های میانی میشن گنبد (8/57 گرم) وجود داشت. بیشترین میزان فنل کل (6/39 میلی گرم بر گرم گالیک اسید) به برگ های میانی رقم روغنی گنبد و بیشترین میزان فلاونوئید (6/15 میلی گرم بر گرم کوئرستین) به برگ های میانی رقم زرد گنبد تعلق داشت. برگ های میانی رقم میشن در گنبد با میانگین 6/1 میلی گرم بر گرم تانیک اسید بیشترین میزان تانن را دارا بودند. حداکثر مقدار الئوروپین نیز در برگ های میانی رقم روغنی گنبد با میانگین 8/29 میلی گرم بر گرم وجود داشت. میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در گنبد بیشتر از گرگان بوده است. با توجه به نتایج به دست آمده برگ درختان زیتون کشت شده در گنبد از جنبه ی دارویی ارزش بیشتری نسبت به گرگان دارند و همچنین میزان ترکیبات ثانویه در برگ های انتهایی و میانی متفاوت است. برگ های میانی رقم روغنی با داشتن حداکثر میزان الئوروپین و فنل کل بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی را داشتند.